ฮีตสิบสอง คองสิบสี่ เป็นขนบธรรมเนียมประเพณีของชาติพันธ์ลาว ซึ่งร่วมถึงชาวลาวอีสานที่ปฏิบัติสืบต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งเป็นวัฒนธรรมแสดงถึงความเป็นชาติเก่าแก่และเจริญรุ่งเรืองมานาน เป็นเอกลักษณ์ของชาติและท้องถิ่น และมีส่วนช่วยให้ชาติดำรงความเป็นชาติของตนอยู่ตลอดไป คำว่า "ฮีตสิบสอง" มาจากคำสองคำได้แก่ “ฮีต” คือคำว่า “จารีต” ซึ่งหมายถึง ความประพฤติ ธรรมเนียม ประเพณี ความประพฤติที่ดี และ สิบสอง หมายถึง สิบสองเดือน

 

สำหรับงานบุญเดือนเจ็ด "บุญซำฮะ" หรือ "ชำระ"  เป็นอีกหนึ่งในฮีตสิบสอง ที่เกิดตามความเชื่อที่ว่าเมื่อถึงเดือนเจ็ดต้องทำบุญชำระจิตใจให้สะอาด และเพื่อปัดเป่ารังควาญสิ่งไม่เป็นมงคลออกจากหมู่บ้านบางท้องถิ่นเรียกประเพณีนี้ว่า "บุญเบิกบ้าน"  ซึ่งมีพิธีกรรมทั้งทางศาสนาพุทธและไสยศาสตร์ ในวันงานชาวบ้านจะพากันนำภัตตาหารมาถวายแด่พระภิกษุสงฆ์และร่วมกันฟังเทศน์ฟังธรรม รวมทั้งมีการเซ่นไหว้ศาลหลักบ้าน เพื่อขอความคุ้มครองให้พ้นจากภัยพิบัติและช่วยขับไล่สิ่งไม่ดีไม่งามออกไปจากหมู่บ้าน ให้บ้านเกิดความเป็นสิริมงคล

 

 
มีเรื่องเล่าไว้ในคัมภีร์ธรรมบทว่าครั้งหนึ่งเมืองไพสาลีเกิด “ทุพภิกขภัย” ข้าวยาก หมากแพง ประชาชนขาดแคลนอาหารเพราะฝนแล้ง สัตว์เลี้ยงต่าง ๆ ล้มตายเพราะความหิว ซ้ำร้ายอหิวาตกโรคหรือ “โรคห่า” ก็ระบาดทำให้ผู้คนล้มตายกันมากมาย ชาวเมืองกลุ่มหนึ่งจึงพากันเดินทางไปนิมนต์พระพุทธเจ้าให้มาปัดเป่าภัยพิบัติครั้งนี้ ครั้นพระพุทธเจ้าเสด็จถึงเมืองไพสาลีก็เกิดฝน “ห่าแก้ว” ตกลงมาอย่างหนักจนน้ำฝนท่วมแผ่นดินสูงถึงหัวเข่าและน้ำฝนก็ได้พัดพาเอาซากศพของผู้คนและสัตว์ต่าง ๆ ไหลล่องลอยลงแม่น้ำไปจนหมดสิ้น พระพุทธเจ้าทรงทำน้ำพระพุทธมนต์ใส่บาติแล้วมอบให้พระอานนท์นำไปประพรมทั่วเมือง โรคภัยไข้เจ็บก็สูญสิ้นไปด้วยเดชะพระพุทธานุภาพ ดังนั้นคนลาวโบราณรวมทั้งไทยอีสานจึงทำบุญซำฮะขึ้นในเดือน 7 ของทุก ๆ ปี (อ่านเรื่องประเพณี ฮีตสิบสอง คองสิบสี่)

 

เมื่อเวลา 07.30 น. วันที่ 6  พ.ค. ที่ ศาลากลางบ้านหมู่ 16 บ้านกุดกว้าง ต.เมืองเก่า อ.เมือง จ.ขอนแก่น นายธนบรรณ อาจต้น อายุ 59 ปี ประธานสภาเทศบาลตำบลเมืองเก่า พร้อมด้วย นายธานี  ศรีบุญเรือง ผู้ใหญ่บ้าน หมู่ 3 นายยศพล พรมดี ผู้ใหญ่บ้าน หมู่ 4, นายสุพจน์ อุทธา ผู้ใหญ่บ้าน หมู่12 ,นายวิชิต คำทุ่น ผู้ใหญ่บ้าน หมู่ 16 และ นายพรสิน บัวคำทุ่น ผู้ใหญ่บ้าน หมู่ 17 พร้อมชาวบ้านประมาณ 1,200 คน ร่วมประกอบพิธีทำบุญเบิกบ้าน ปัดเป่าสิ่งชั่วร้าย สิ่งที่ไม่ดีออกจากหมู่บ้าน และ ประกอบพิธีสืบชะตาหมู่บ้านขอฝนทำนาแก้ปัญหาภัยแล้งในหมู่บ้านกุดกว้างทั้ง 5 หมู่บ้าน พร้อมกับขอหินกรวดลงคาถาอาคมในพิธีไปโปรยใส่หลังคาบ้านแต่ละบ้านเพื่อขับไล่ผีสางสิ่งชั่วร้ายออกจากบ้าน และขอน้ำมนต์ในพิธีไปดื่มกินอาบน้ำชำระร่างกายเพื่อความเป็นสิริมงคลกับตนเองและครอบครัว

 

 

เนื่องจากชาวบ้านประสบปัญหาภัยแล้ง ไม่มีน้ำทำนา จึงร่วมกันทำพิธีเสี่ยงทายขอฝนจากศาลเจ้าพ่อมเหศักดิ์หลักบ้าน สิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำหมู่บ้านกุดกว้างทั้ง 5 หมู่บ้าน  ซึ่งเป็นความเชื่อทางไสยศาสตร์โบราณของคนอีสาน เพื่อไล่เสนียดจัญไรและสิ่งชั่วร้าย รวมทั้งไล่ผีปอบและผีเร่ร่อนที่วนเวียนอยู่ใน 5 หมู่บ้านกุดกว้าง โดยชาวบ้านจะนำกระทงหน้าวัวใส่ดอกไม้ธูปเทียน ข้าวเหนียวปั้น น้ำมนต์ และหินไล่ผีอีก 1 ถุง ซึ่งเป็นหินที่เก็บมาตามถนนในหมู่บ้านทั้ง 5 หมู่บ้าน มาทำพิธีกราบไหว้ศาลเจ้าพ่อมเหศักดิ์หลักบ้าน

จากนั้นให้พระสงฆ์ทำพิธีในศาลากลางกลางบ้านหมู่ 16  โดยมี พระครูปริยัติสารสุนทร (หลวงพ่อเสาร์)  เจ้าคณะตำบลเมืองเก่า เจ้าอาวาสวัดธาตุกุดกว้าง เป็นประธานสงฆ์ ซึ่งมีพระเณร 26  รูป ร่วมในพิธีนี้ โดยเริ่มประกอบพิธีสวดไชยะมงคล ตั้งแต่ วันที่ 3 - 5 พ.ค. ฝนตกทุกคืน และวันนี้ทำบุญใส่บาตรเป็นเสร็จพิธี  หลังจากนั้นชาวบ้านที่เข้าร่วมพิธีได้พากันเข้าไปเอาน้ำมนต์และหินไล่ผี เพื่อนำน้ำมนต์กลับเข้าไปอาบกินที่บ้านเพื่อความเป็นสิริมงคลของตนเองและครอบครัว  ส่วนหินไล่ผีจะปาใส่บนหลังคาบ้านเพื่อเป็นการปัดเสนียดจัญไร และผีเร่ร่อนที่อยู่ในบ้านให้ออกไป

 

 

นายวิชิต คำทุ่น ผญบ.หมู่ 16 บ้านกุดกว้าง  กล่าวว่า “บุญเบิกบ้าน” เป็นประเพณีอีสานนิยมทำกันในเดือนพฤษภาคมของทุกปี คือ บุญชำระล้างสิ่งที่เป็นเสนียดจัญไร อันจะทำให้เกิดความเดือดร้อนแก่ชาวบ้านกุดกว้างทั้ง 5 หมู่บ้าน โดยเฉพาะชาวบ้านกุดกว้างกระทำพิธีดังกล่าวเมื่อฝนแล้งหรือไม่ตกต้องตามฤดูกาล เมื่อทำบุญนี้แล้วเชื่อว่าจะทำให้ฝนตกและบ้านเมืองก็จะอยู่เย็นเป็นสุข เพราะจะได้ทำนาและปลูกพืชพันธ์ธัญญาหารต่าง ๆได้ตามฤดูกาลแก้ปัญหาภัยแล้งได้อย่างดี ตามความเชื่อของคนรุ่นปู่ย่าตายายที่ทำมาทุกปีจนกระทั่งมาถึงรุ่นลูกหลานในปัจจุบัน

นายธนบรรณ อาจต้น  ประธานสภาเทศบาลตำบลเมืองเก่า กล่าวว่า บุญเบิกบ้าน ประเพณีอีสานนิยมทำกันในเดือนพฤษภาคมของทุกปี คือ บุญชำระล้างสิ่งที่เป็นเสนียดจัญไร อันจะทำให้เกิดความเดือดร้อนแก่ชาวบ้านกุดกว้างทั้ง 5 หมู่บ้าน โดยเฉพาะชาวบ้านกุดกว้างทำพิธีดังกล่าวเมื่อฝนแล้งหรือไม่ตกต้องตามฤดูกาล เมื่อทำบุญนี้แล้วเชื่อว่าจะทำให้ฝนตกและบ้านเมืองก็จะอยู่เย็นเป็นสุข เพราะจะได้ทำนาและปลูกพืชพันธ์ธัญญาหารต่าง ๆได้ตามฤดูกาล.